ZGRADA OSNOVNOG SUDA (1907)

OKRUŽNO NAČELSTVO (ŽUPANIJA)

OKRUŽNI SUD

1967-79 ISTORIJSKI ARHIV

Godine 1907. ugledni srpski arhitekta Petar Popović projektovao je zgradu Okružnog načelstva (kasnije Županije) u sklopu najstrožeg gradskog centra. Radove je izvodio preduzimač A. Veljković, pod nadzorom okružnog inženjera Stevana Burmazovića. Zgrada pripada vrsti kulturnih dobara građanske arhitekture, kao objekat javne namene.

Ispred nekadašnjeg Načelstva nalazila se i spomen-česma podignuta u čast palim ratnicima u krvavim ratovima 1833, 1876-78. i 1885. godine, koja je uklonjena nakon Drugog svetskog rata. U sklopu preuređenja trga 1990ih, česma je ponovo podignuta ispred hotela „Srbija“ i relocirana 2019. godine na sadašnju lokaciju bliže zgradi suda.

Ispred zgrade Načelstva u prvoj polovini XX veka nalazila se i glavna gradska pijaca, tzv. ženska pijaca, na glavnom gradskom trgu.

Sama zgrada građena je kao slobodan objekat simetričan u osnovi i sa simetričnom kompozicijom glavne fasade, orijentisan prema centralnom gradskom trgu. Fasadna plastika ima sve karakteristike bogatog eklektičkog renesansa, dok unutrašnjost zgrade odlikuju čista funkcionalna rešenja.

Kao gradski javni objekat sa monumentalnim obeležjem, koji ima određene stilske karakteristike značajne za jedan period arhitekture na početku XX veka, zgrada je značajna i za materijalni razvoj Zaječara kao grada, te se nalazi pod zaštitom države.

U periodu od 1967. do 1979. godine u zgradi su se nalazile i kancelarije Istorijskog arhiva "Timočka krajina" Zaječar, koji je u ovom periodu za smeštaj arhivske građe dobio na korišćenje prostorije bivše pešadijske kasarne.

IZVORI:

Arhiv Zavoda za zaštitu spomenika kulture Niš (www.zzsknis.rs)

Suzana Antić, Jelena Ilić, Nina Pogarčić: Zaječar čudesna priča – Iz života u Zaječaru 1466-2006. godine. Narodni muzej, Zaječar, 2013.

Zvanična internet stranica Osnovnog suda: www.osudzajecar.rs